حکم جلب مهریه چند روز اعتبار دارد
اعتبار حکم جلب مهریه به دو جنبه اصلی تقسیم می شود: اعتبار ماهوی دستور قضایی و اعتبار فرم فیزیکی (برگه جلب). ماهیت دستور جلب مهریه، تا زمانی که مهریه پرداخت نشود، زوجه از حق خود گذشت نکند یا دادخواست اعسار زوج پذیرفته شده و اقساط به طور منظم پرداخت گردد، به قوت خود باقی است و تاریخ انقضای مشخصی ندارد. اما برگه های فیزیکی جلب، که توسط واحد اجرای احکام صادر می شوند، دارای مهلت اعتبار مشخصی هستند (معمولاً ۱۰ روز تا یک ماه) و پس از انقضا باید توسط زوجه یا وکیل ایشان تمدید شوند.
مطالبه مهریه، به عنوان یک حق قانونی زن، یکی از موضوعات مهم در حقوق خانواده ایران است. در شرایطی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می تواند با طی مراحل قانونی، درخواست صدور حکم جلب برای همسر خود را مطرح نماید. این ابزار قانونی، گرچه در ظاهر ساده به نظر می رسد، اما پیچیدگی ها و ظرایف حقوقی خاص خود را دارد که عدم آگاهی از آن ها می تواند فرآیند وصول مهریه را با چالش مواجه سازد. یکی از پرسش های اساسی که برای بسیاری از افراد مطرح می شود، مربوط به مدت اعتبار حکم جلب مهریه و شرایط تمدید یا از بین رفتن آن است. این مقاله به تفصیل به بررسی این ابهامات می پردازد و راهنمایی جامع و مستندی بر اساس قوانین و رویه قضایی کشور ارائه می دهد.
ماهیت حقوقی حکم جلب مهریه چیست؟
حکم جلب مهریه، یک دستور قضایی است که با هدف وادار ساختن زوج به ایفای تعهد مالی خود در قبال پرداخت مهریه صادر می شود. برخلاف تصور رایج، این نوع جلب با حکم جلب کیفری که برای متهمان جرائم صادر می گردد، تفاوت ماهوی دارد. حکم جلب مهریه جنبه مجازاتی ندارد، بلکه یک اقدام اجرایی برای وصول دین مدنی است.
هنگامی که زوجه مهریه خود را مطالبه می کند و زوج از پرداخت آن خودداری می ورزد یا تمکن مالی وی برای دادگاه محرز شده اما اقدام به پرداخت نمی کند، دادگاه می تواند به درخواست زوجه دستور جلب صادر نماید. این دستور به ضابطان قضایی امکان می دهد تا زوج را بازداشت کرده و به واحد اجرای احکام یا دادگاه منتقل کنند تا در خصوص نحوه پرداخت مهریه یا توقیف اموال وی تصمیم گیری شود. هدف اصلی، صرفاً احقاق حق مالی زوجه و تضمین پرداخت مهریه است.
اعتبار حکم جلب مهریه: تبیین ابهامات
همانطور که در مقدمه اشاره شد، مسئله اعتبار حکم جلب مهریه دارای ظرافت های حقوقی است که نیازمند توضیح دقیق است. در این بخش، به تفصیل به این موضوع می پردازیم.
اصل عدم انقضای حکم جلب مهریه (دستور قضایی)
دستور قضایی مبنی بر جلب زوج برای مهریه، به خودی خود، تاریخ انقضای مشخصی ندارد. به عبارت دیگر، تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت نشده باشد، یا زوجه به صورت رسمی و کتبی از حق خود گذشت نکرده باشد، یا اینکه حکم اعسار زوج صادر و اقساط مهریه به صورت منظم پرداخت شود و شرایط اجرای حکم تغییر اساسی نکند، اصل حکم جلب به عنوان یک دستور قضایی معتبر باقی می ماند. این بدان معناست که ماهیت و قدرت اجرایی این دستور تا تحقق هدف آن، یعنی وصول مهریه، پابرجاست.
اعتبار برگه های اجرایی (قرار جلب)
در مقابل اعتبار ماهوی دستور قضایی، برگه های فیزیکی جلب که توسط واحد اجرای احکام یا کلانتری صادر و به ضابطان قضایی ابلاغ می شوند، معمولاً دارای یک تاریخ مشخص برای اجرا هستند. این تاریخ گذاری دلایل منطقی دارد:
- جلوگیری از سوءاستفاده: محدود کردن مدت اعتبار برگه فیزیکی، از نگهداری و استفاده نامحدود و احتمالی سوءاستفاده از آن جلوگیری می کند.
- تغییر شرایط پرونده: در طول زمان ممکن است شرایط پرونده، وضعیت مالی زوج، یا حتی نشانی وی تغییر کند که نیاز به به روزرسانی اطلاعات در برگه جلب را ایجاب می کند.
- به روزرسانی اطلاعات: برگه های جدید جلب، شامل آخرین اطلاعات مربوط به پرونده و دستورات قضایی هستند که اجرای صحیح تر و دقیق تر را تضمین می کنند.
این برگه های فیزیکی، بسته به رویه دادگاه ها و صلاح دید قاضی ناظر بر اجرا، ممکن است برای مدت ۱۰ روز، یک ماه، یا حتی بیشتر صادر شوند. پس از پایان این مدت، برگه فیزیکی جلب اعتبار اجرایی خود را از دست می دهد و ضابطان قضایی مکلف به اجرای آن نیستند.
نحوه تمدید برگه جلب مهریه
در صورتی که مهلت اعتبار برگه جلب فیزیکی منقضی شود و مهریه همچنان وصول نشده باشد، زوجه یا وکیل قانونی وی باید برای تمدید آن اقدام کنند. مراحل تمدید معمولاً به شرح زیر است:
- مراجعه به واحد اجرای احکام: زوجه یا وکیل باید به شعبه اجرای احکام دادگاه صادرکننده حکم جلب مراجعه نماید.
- ارائه درخواست کتبی: یک درخواست کتبی مبنی بر تمدید برگه جلب مهریه به مسئولین اجرای احکام ارائه می شود. در این درخواست می توان دلایل عدم اجرای حکم در مهلت قبلی (مثلاً عدم یافتن زوج) را نیز ذکر کرد.
- صدور برگه جدید: پس از بررسی پرونده و اطمینان از عدم تغییر شرایط اساسی که مانع اجرای حکم شود، واحد اجرای احکام یک برگه جلب جدید با تاریخ اعتبار تازه صادر خواهد کرد.
این فرآیند تمدید می تواند به دفعات نامحدود تکرار شود، تا زمانی که مهریه وصول گردد یا حکم جلب به دلایل قانونی دیگر لغو شود.
محدوده جغرافیایی و ساعات اجرای حکم جلب مهریه
محدوده جغرافیایی و ساعات اجرای حکم جلب نیز از نکات حائز اهمیت هستند:
- محدوده جغرافیایی: برگه جلب مهریه معمولاً در حوزه قضایی دادگاه صادرکننده آن اعتبار دارد. در صورتی که زوج در حوزه قضایی دیگری (مثلاً در شهری دیگر) ساکن باشد یا در آنجا یافت شود، زوجه باید از طریق دادگاه صادرکننده حکم، درخواست نیابت قضایی نماید. با صدور نیابت، مرجع قضایی محل اقامت زوج مامور به اجرای حکم جلب خواهد شد.
- ساعات اجرای حکم جلب: اجرای حکم جلب، چه برای مهریه و چه برای سایر امور حقوقی، محدود به ساعات مشخصی است. طبق رویه قضایی، معمولاً ضابطان قضایی فقط از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب مجاز به اجرای حکم جلب هستند. ورود به منزل یا بازداشت فرد در ساعات شب، تنها با دستور صریح و خاص مقام قضایی امکان پذیر است. در غیر این صورت، اقدام ضابطان ممکن است تخلف محسوب شود.
حکم جلب مهریه به عنوان یک دستور قضایی، تا زمان پرداخت مهریه یا لغو قانونی، دارای اعتبار ماهوی است. اما برگه های فیزیکی جلب دارای مهلت اعتبار مشخصی هستند که باید در صورت انقضا تمدید شوند.
شرایطی که حکم جلب مهریه اعتبار خود را از دست می دهد
با وجود اعتبار طولانی مدت اصل دستور جلب مهریه، شرایطی وجود دارد که منجر به از بین رفتن یا تعلیق اعتبار آن می شود. آگاهی از این شرایط برای هر دو طرف دعوا حیاتی است:
- پرداخت کامل یا جزئی مهریه: اگر زوج مهریه را به صورت کامل پرداخت کند، بدیهی است که دیگر دلیلی برای جلب وجود ندارد و حکم جلب لغو می شود. حتی پرداخت بخشی از مهریه (به ویژه تا سقف ۱۱۰ سکه طلا که در قوانین جدید معیار قرار گرفته است) می تواند در روند پرونده و احتمال جلب تأثیرگذار باشد.
- رضایت یا گذشت کتبی و رسمی زوجه: اگر زوجه (زن) به صورت کتبی و با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی یا دادگاه، از تمام یا بخشی از مهریه خود گذشت کند، حکم جلب متناسب با میزان گذشت، منتفی خواهد شد.
- پذیرش دادخواست اعسار زوج و صدور حکم تقسیط: در صورتی که زوج با ارائه دلایل و مدارک کافی، اعسار خود (ناتوانی مالی برای پرداخت یکجای مهریه) را به دادگاه ثابت کند و دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر نماید، حکم جلب اولیه لغو می شود. با این حال، اگر زوج در پرداخت اقساط مهریه کوتاهی کند (معمولاً پس از عدم پرداخت دو یا سه قسط متوالی)، زوجه می تواند مجدداً درخواست صدور حکم جلب را مطرح نماید.
- فوت زوج: با فوت زوج، دین مهریه از بین نمی رود، بلکه به ترکه متوفی (اموال به جا مانده از او) منتقل می شود. در این صورت، زوجه باید مطالبه مهریه خود را از طریق ورثه و در قالب دعوای مطالبه دین از ترکه پیگیری کند و حکم جلب که یک اقدام شخصی علیه زوج زنده است، دیگر موضوعیت نخواهد داشت.
- رسیدگی مجدد به پرونده و صدور حکمی متفاوت: در برخی موارد، ممکن است به دلایل قانونی (مانند کشف مدارک جدید، نقض حکم اولیه در مراجع بالاتر قضایی) پرونده مهریه مجدداً مورد رسیدگی قرار گیرد و حکمی متفاوت با حکم قبلی صادر شود که در آن، پرداخت مهریه به کلی منتفی شده یا شرایط آن تغییر کرده باشد. در چنین حالتی نیز حکم جلب اولیه اعتبار خود را از دست می دهد.
مراحل کلی و شرایط صدور حکم جلب مهریه
فرآیند صدور حکم جلب مهریه، یک مسیر قانونی مشخص دارد که طی آن ضروری است. این مراحل به ترتیب و با رعایت دقیق قوانین انجام می پذیرد:
- ثبت دادخواست مطالبه مهریه: اولین گام، تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دادخواست به دادگاه خانواده ارجاع می شود.
- صدور اجراییه از طریق ثبت (اختیاری اما توصیه شده): در صورتی که سند ازدواج رسمی باشد و در آن مهریه به صورت معین ذکر شده باشد، زن می تواند ابتدا به دفترخانه ثبت ازدواج مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه برای مهریه را بنماید. دفترخانه این درخواست را به اداره ثبت اسناد و املاک کشور ارسال می کند. اداره ثبت سعی در توقیف اموال زوج و وصول مهریه از آن طریق دارد. اگر اداره ثبت ظرف مدت معین (معمولاً دو ماه برای شناسایی اموال و شش ماه برای وصول) موفق به وصول مهریه نشود، گواهی عدم امکان وصول مهریه را به زوجه می دهد. این گواهی برای مراجعه به دادگاه ضروری است. (البته طبق بخشنامه سال ۱۳۹۹، ابتدا باید به اجرای ثبت مراجعه شود و سپس به دادگاه خانواده.)
- صدور حکم قطعی پرداخت مهریه توسط دادگاه: پس از رسیدگی دادگاه خانواده به دادخواست مطالبه مهریه، در صورت اثبات حقانیت زوجه، حکم به محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می شود. این حکم پس از طی مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی (در صورت اعتراض) و یا گذشت مواعد قانونی، قطعی و لازم الاجرا می گردد.
- درخواست صدور برگه جلب از واحد اجرای احکام: پس از قطعی شدن حکم دادگاه و ابلاغ اجراییه به زوج، به او مهلتی داده می شود (معمولاً ۳۰ روز) تا دادخواست اعسار خود را تقدیم کند یا مهریه را پرداخت نماید. در صورتی که زوج در این مهلت اقدام نکند و دادخواست اعسارش نیز پذیرفته نشود یا اقساط مهریه را پرداخت نکند، زوجه می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام دادگاه، درخواست صدور برگه جلب را بنماید.
- اجرای حکم جلب: برگه جلب صادر شده به ضابطین قضایی (کلانتری یا پلیس) ابلاغ می شود تا نسبت به جلب و بازداشت زوج اقدام کنند.
قانون جدید مهریه و تأثیر آن بر حکم جلب (۱۱۰ سکه و بیشتر)
قوانین مربوط به مهریه در ایران، به ویژه در سالیان اخیر، دستخوش تغییراتی شده اند که مهمترین آن، محدودیت سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای کیفری (جلب و حبس) است. این تغییر بر اساس ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صورت گرفته است:
ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مقرر می دارد: «چنانچه محکوم علیه (زوج) در صورت محکومیت به پرداخت مهریه، نسبت به پرداخت تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن اقدام نکند، بنا به درخواست محکوم له (زوجه) و تا زمان پرداخت یا اثبات اعسار، بازداشت می شود. در خصوص مازاد بر ۱۱۰ سکه، بازداشت محکوم علیه صرفاً در صورتی مجاز است که استطاعت مالی وی برای پرداخت مازاد نیز محرز شود.»
این ماده به وضوح بیان می کند که:
- تا سقف ۱۱۰ سکه: در صورت عدم پرداخت ۱۱۰ سکه یا معادل آن، و عدم اثبات اعسار، زوج قابل جلب و حبس است. این بخش از مهریه دارای ضمانت اجرای کیفری است.
- مازاد بر ۱۱۰ سکه: برای مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه، حکم جلب و حبس تنها در صورتی صادر می شود که تمکن مالی زوج برای پرداخت این مازاد به صورت قطعی و روشن برای دادگاه اثبات گردد. اگر زوج توانایی پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه را نداشته باشد، نمی توان او را به خاطر آن جلب یا حبس کرد، اما مهریه همچنان به عنوان دین بر عهده او باقی می ماند و زوجه می تواند از طریق توقیف اموال (در صورت وجود) آن را مطالبه کند.
این قانون با هدف حمایت از زوجین و جلوگیری از حبس های طولانی مدت برای مبالغ کلان مهریه، در عین حال که حق زن را برای دریافت کل مهریه محفوظ می دارد، به تصویب رسیده است.
مدت زمان لازم برای گرفتن و اجرای حکم جلب مهریه
مدت زمان لازم برای دریافت و اجرای حکم جلب مهریه، متغیر است و به عوامل متعددی بستگی دارد. نمی توان یک بازه زمانی دقیق و یکسان برای تمامی پرونده ها تعیین کرد، اما می توان به تفکیک مراحل، تخمینی ارائه داد:
- از ثبت دادخواست تا صدور حکم قطعی: این مرحله خود می تواند از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد. عوامل مؤثر عبارتند از:
- شلوغی شعب دادگاه: تعداد پرونده های موجود در شعبه رسیدگی کننده.
- دقت در ارائه مدارک: کامل بودن مدارک و مستندات ارائه شده توسط زوجه.
- حضور وکیل: وجود وکیل متخصص می تواند فرآیند را تسریع کند.
- اعتراضات و تجدیدنظرخواهی: در صورت اعتراض هر یک از طرفین به رأی بدوی، پرونده به مراجع بالاتر (دادگاه تجدیدنظر، دیوان عالی کشور) ارسال می شود که زمان بر است.
- از صدور حکم قطعی تا درخواست و صدور برگه جلب: پس از قطعی شدن حکم، باید اجراییه صادر شود و به زوج ابلاغ گردد. زوج پس از ابلاغ اجراییه، معمولاً ۳۰ روز مهلت دارد تا دادخواست اعسار خود را تقدیم کند. پس از این مهلت (و در صورت عدم پذیرش اعسار یا عدم پرداخت اقساط)، زوجه می تواند درخواست صدور برگه جلب را از واحد اجرای احکام بنماید. این مرحله، در صورت نبود مانع، معمولاً بین ۷ تا ۲۰ روز کاری زمان می برد تا برگه جلب فیزیکی صادر شود.
- اجرای برگه جلب: پس از صدور برگه جلب، اجرای آن به دست ضابطین قضایی است. این مرحله نیز به عوامل زیر بستگی دارد:
- همکاری زوجه/وکیل: پیگیری مستمر از طریق زوجه یا وکیل.
- محل اختفا و همکاری زوج: در صورت عدم حضور زوج در محل های مشخص یا اختفای وی، اجرای حکم ممکن است طولانی تر شود.
- شلوغی نیروی انتظامی: تعداد پرونده های مشابه و گشت های نیروی انتظامی.
به طور خلاصه، کل فرآیند از ثبت دادخواست مطالبه مهریه تا اجرای موفقیت آمیز حکم جلب، می تواند از چند ماه تا بیش از یک سال به طول بیانجامد. اگر زوجه از قبل حکم قطعی پرداخت مهریه را داشته باشد، تنها مرحله درخواست و اجرای برگه جلب باقی می ماند که می تواند نسبتاً سریع تر انجام شود.
مدارک لازم برای درخواست و اجرای حکم جلب مهریه
برای موفقیت در فرآیند مطالبه مهریه و درخواست حکم جلب، جمع آوری و ارائه کامل و صحیح مدارک زیر ضروری است:
- شناسنامه و کارت ملی زوجه: مدارک هویتی اصلی خواهان (زن).
- سند ازدواج (عقدنامه): سند رسمی ازدواج که نشان دهنده وقوع عقد و تعیین مهریه است.
- رأی قطعی دادگاه مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه: این مهم ترین مدرک است که نشان می دهد دادگاه، زوج را به پرداخت مهریه محکوم کرده و این رأی قطعی شده است.
- اجراییه صادر شده از دادگاه یا اداره ثبت: برگه ای که پس از قطعی شدن رأی دادگاه یا پس از طی مراحل ثبت، برای شروع فرآیند اجرا صادر می شود.
- گواهی عدم امکان وصول مهریه از اداره ثبت (در صورت لزوم): اگر زوجه ابتدا به اداره ثبت مراجعه کرده باشد و اداره ثبت نتوانسته باشد مهریه را وصول کند، این گواهی برای مراجعه به دادگاه ضروری است.
- درخواست کتبی صدور برگه جلب: نامه ای که زوجه یا وکیل او به واحد اجرای احکام ارائه می دهد و در آن درخواست صدور یا تمدید برگه جلب را مطرح می کند.
- وکالت نامه رسمی (در صورت حضور وکیل): اگر فرآیند توسط وکیل پیگیری می شود، وکالت نامه معتبر الزامی است.
- مستندات مربوط به عدم پرداخت اقساط (در صورت تقسیط و عدم پرداخت): در صورتی که مهریه تقسیط شده و زوج از پرداخت اقساط خودداری کرده باشد، ارائه این مستندات (مانند پرینت بانکی یا گزارش اجرای احکام) برای درخواست جلب مجدد ضروری است.
- آدرس و اطلاعات دقیق از زوج: هرچه اطلاعات مربوط به محل سکونت، محل کار و مشخصات ظاهری زوج دقیق تر باشد، اجرای حکم جلب آسان تر و سریع تر خواهد بود.
عدم ارائه هر یک از این مدارک، می تواند منجر به تأخیر در رسیدگی یا حتی رد درخواست شود.
تأثیر اعسار زوج بر حکم جلب مهریه: معافیت یا تعلیق؟
مفهوم اعسار در حقوق ایران به معنای ناتوانی مالی یک شخص (معسر) در پرداخت دیون و بدهی های خود است. در پرونده های مهریه، دادخواست اعسار زوج تأثیر بسزایی بر سرنوشت حکم جلب دارد.
پس از صدور اجراییه مهریه و ابلاغ آن به زوج، او ۳۰ روز مهلت دارد تا دادخواست اعسار خود را به دادگاه تقدیم کند. در این دادخواست، زوج باید ثابت کند که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد و اموالی نیز برای توقیف و فروش ندارد.
چگونگی تأثیر پذیرش اعسار:
- تعلیق یا لغو حکم جلب اولیه: اگر دادخواست اعسار زوج توسط دادگاه پذیرفته شود و حکم تقسیط مهریه صادر گردد، حکم جلب اولیه که برای بازداشت زوج جهت پرداخت مهریه صادر شده بود، لغو یا تعلیق می شود. دلیل این امر این است که هدف از حکم جلب، وادار کردن زوج به پرداخت است و زمانی که دادگاه به این نتیجه برسد که زوج توانایی پرداخت یکجا را ندارد و مهریه را تقسیط کند، دیگر جلب او برای پرداخت یکجا موضوعیت نخواهد داشت.
- صدور مجدد حکم جلب در صورت عدم پرداخت اقساط: با این حال، تعلیق یا لغو حکم جلب با پذیرش اعسار، به معنای معافیت کامل از اجرای حکم جلب نیست. اگر زوج پس از تقسیط مهریه، در پرداخت اقساط تعیین شده توسط دادگاه کوتاهی کند و این امر (معمولاً پس از عدم پرداخت دو یا سه قسط متوالی) به تأیید دادگاه برسد، زوجه می تواند مجدداً با استناد به عدم پرداخت اقساط، درخواست صدور حکم جلب را علیه زوج مطرح نماید. در این حالت، جلب مجدد به دلیل عدم ایفای تعهدات اقساطی خواهد بود.
بنابراین، اعسار می تواند به طور موقت از جلب زوج جلوگیری کند یا آن را به تعویق اندازد، اما در صورت عدم رعایت شرایط تقسیط، امکان جلب مجدد وجود دارد.
مدت زمان زندان برای مهریه چقدر است؟
یکی از باورهای غلط رایج، تصور وجود یک «مدت زمان مشخص زندان» برای مهریه است. واقعیت حقوقی این است که حبس برای مهریه جنبه مجازات ندارد، بلکه ابزاری برای وادار کردن محکوم علیه (زوج) به ایفای دین (پرداخت مهریه) است. به همین دلیل، نمی توان یک دوره زمانی ثابت (مثلاً چند ماه یا چند سال) برای آن تعیین کرد.
شرایط و مدت زمان حبس:
- تا زمان پرداخت یا اعسار: هنگامی که زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه جلب و بازداشت می شود، او تا زمانی در حبس می ماند که یکی از این سه شرط محقق شود:
- پرداخت مهریه: زوج مهریه را به صورت کامل (یا تا سقف ۱۱۰ سکه) پرداخت کند.
- اثبات اعسار و تقسیط: زوج دادخواست اعسار خود را تقدیم کند و دادگاه آن را پذیرفته و مهریه را تقسیط نماید. در این صورت، با صدور حکم تقسیط، زوج از حبس آزاد می شود.
- جلب رضایت زوجه: زوجه به هر دلیلی از حق خود گذشت کرده و رضایت خود را برای آزادی زوج اعلام کند.
- محدودیت ۱۱۰ سکه: طبق قانون جدید مهریه (ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی)، حداکثر میزان مهریه که برای آن می توان زوج را حبس کرد، ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن است. اگر مهریه بیشتر از این مقدار باشد، زوج تنها به خاطر ۱۱۰ سکه اولیه بازداشت می شود و برای مازاد، تنها در صورت اثبات تمکن مالی و عدم پرداخت، می توان اقدامات اجرایی دیگر (مانند توقیف اموال) را انجام داد، اما حبس مجدد برای مازاد بر ۱۱۰ سکه بدون اثبات تمکن مالی مجاز نیست.
بنابراین، مدت زمان حبس برای مهریه کاملاً بستگی به اقدام زوج در پرداخت دین یا اثبات اعسار دارد و می تواند از چند ساعت تا چند ماه متغیر باشد. هدف اصلی، ترغیب زوج به پرداخت بدهی است، نه حبس طولانی مدت به عنوان مجازات.
نحوه استعلام حکم جلب با کد ملی و سامانه ثنا
در دنیای امروز و با پیشرفت فناوری، پیگیری پرونده های قضایی و استعلام وضعیت آن ها به مراتب آسان تر از گذشته شده است. یکی از مهمترین ابزارهایی که قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران برای تسهیل این امور در اختیار شهروندان قرار داده است، «سامانه ثنا» (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی) است.
اهمیت ثبت نام در سامانه ثنا:
پیش از هر اقدامی برای استعلام حکم جلب یا پیگیری پرونده های قضایی، لازم است که در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید. این سامانه به شما یک حساب کاربری و رمز شخصی اختصاص می دهد که از طریق آن می توانید به تمامی ابلاغیه های قضایی، وضعیت پرونده ها، و اطلاعات مربوط به دعاوی حقوقی و کیفری خود دسترسی داشته باشید. ثبت نام در ثنا هم برای خواهان و هم برای خوانده پرونده، و حتی برای وکلا و سایر اشخاص مرتبط ضروری است.
گام به گام آموزش استعلام حکم جلب از طریق سامانه ثنا:
- ثبت نام در سامانه ثنا: اگر هنوز در سامانه ثنا ثبت نام نکرده اید، ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و مراحل ثبت نام را انجام دهید. پس از آن، یک نام کاربری و رمز عبور (کد ثنا) به شما اختصاص داده می شود.
- ورود به سامانه ابلاغ الکترونیک: با استفاده از نام کاربری و رمز عبور خود، وارد سایت ابلاغ الکترونیک قضایی (eblagh.adliran.ir) شوید.
- مشاهده ابلاغیه ها: پس از ورود موفقیت آمیز، می توانید به بخش «مشاهده ابلاغیه های جدید» یا «مشاهده ابلاغیه های مشاهده شده» مراجعه کنید.
- جستجوی پرونده: در این بخش، تمامی ابلاغیه های مربوط به پرونده هایی که شما به عنوان خواهان، خوانده، شاکی یا متهم در آن ها حضور دارید، نمایش داده می شود. اگر حکم جلبی علیه شما صادر شده باشد، ابلاغیه مربوط به آن (با عنوان اخطاریه یا دستور جلب) در این لیست قابل مشاهده خواهد بود.
- استفاده از کد ملی: اطلاعات در سامانه ثنا بر پایه کد ملی هر فرد ثبت و مدیریت می شود، بنابراین با ورود به حساب کاربری خود که با کد ملی شما مرتبط است، می توانید به تمامی اطلاعات مربوط به خود دسترسی پیدا کنید و نیازی به وارد کردن کد ملی به صورت جداگانه برای استعلام نیست.
با استفاده از سامانه ثنا، افراد می توانند به راحتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری به مراجع قضایی، از وضعیت حقوقی خود و وجود یا عدم وجود حکم جلب آگاه شوند. این امر به شفافیت و سرعت در فرآیندهای قضایی کمک شایانی می کند.
نکات مهم و کاربردی که باید در مورد حکم جلب مهریه بدانید
فرآیند مطالبه و اجرای حکم جلب مهریه، علی رغم ظاهر ساده، دارای ظرایف و نکاتی است که آگاهی از آن ها می تواند به طرفین دعوا کمک کند تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن پیگیری نمایند. در ادامه به مهمترین این نکات اشاره می شود:
اهمیت حضور و مشاوره با وکیل متخصص خانواده
دعاوی خانوادگی، به ویژه پرونده های مهریه، پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارند. حضور یک وکیل متخصص خانواده می تواند به طور چشمگیری در تسریع روند پرونده، جلوگیری از اشتباهات احتمالی و احقاق کامل حقوق موکل مؤثر باشد. وکیل با آگاهی از جدیدترین قوانین، رویه قضایی، و فنون دفاعی، می تواند بهترین راهکارها را برای هر مرحله از پرونده ارائه دهد.
امکان درخواست حکم جلب سیار برای مهریه
در برخی موارد که زوج آدرس مشخصی ندارد یا به طور مداوم محل سکونت خود را تغییر می دهد، زوجه می تواند از دادگاه درخواست حکم جلب سیار برای مهریه را بنماید. این نوع حکم به ضابطان قضایی اجازه می دهد تا در هر نقطه از حوزه قضایی که زوج را بیابند، اقدام به جلب او نمایند، بدون اینکه محدود به آدرس خاصی باشند. البته صدور این نوع حکم مستلزم موافقت قاضی و ارائه دلایل کافی است.
ممنوع الخروج شدن زوج بابت مهریه
یکی دیگر از ابزارهای قانونی برای وادار کردن زوج به پرداخت مهریه، درخواست ممنوع الخروج کردن اوست. زوجه می تواند پس از صدور اجراییه برای مهریه و حتی پیش از صدور حکم جلب، از اداره ثبت یا دادگاه درخواست ممنوع الخروجی زوج را بنماید. این اقدام مانع از خروج زوج از کشور می شود تا زمانی که مهریه را پرداخت کند یا ترتیبات قانونی برای پرداخت آن (مانند ارائه ضامن یا تقسیط) فراهم گردد.
محدودیت های ورود به منزل یا مخفیگاه زوج بدون دستور قضایی صریح
ضابطان قضایی، حتی با داشتن حکم جلب، مجاز نیستند بدون دستور صریح و مشخص مقام قضایی به منزل یا مخفیگاه زوج وارد شوند. در برگه جلب، باید صراحتاً اجازه ورود به این اماکن ذکر شده باشد. در غیر این صورت، ورود به حریم خصوصی افراد، حتی برای اجرای حکم جلب، غیرقانونی و مستوجب مسئولیت خواهد بود.
توصیه هایی برای افزایش سرعت و موفقیت در فرآیند
- جمع آوری دقیق مدارک: اطمینان از کامل بودن تمامی اسناد و مدارک مورد نیاز.
- ارائه آدرس های صحیح و به روز: هرچه اطلاعات زوجه از محل حضور زوج دقیق تر باشد، عملیات جلب سریع تر انجام خواهد شد.
- پیگیری مستمر پرونده: مراجعه و پیگیری از واحد اجرای احکام و ضابطان قضایی.
- پرهیز از اقدامات خودسرانه: هرگونه اقدام خارج از چارچوب قانونی، می تواند به ضرر زوجه تمام شود.
سوالات متداول
آیا می توان قبل از طلاق حکم جلب مهریه گرفت؟
بله، مهریه به محض جاری شدن عقد نکاح، به مالکیت زن درمی آید و یک دین بر گردن مرد است (مهریه عندالمطالبه). بنابراین، زن هر زمان که بخواهد، حتی قبل از وقوع طلاق، می تواند مهریه خود را مطالبه کند و در صورت عدم پرداخت و طی مراحل قانونی، درخواست صدور حکم جلب را بنماید.
آیا حکم جلب مهریه در تمام شهرها اعتبار دارد؟
خیر، برگه فیزیکی جلب مهریه معمولاً فقط در حوزه قضایی دادگاهی که آن را صادر کرده است، اعتبار اجرایی دارد. اگر زوج در حوزه قضایی دیگری حضور داشته باشد، برای اجرای حکم جلب در آن منطقه، نیاز به اخذ «نیابت قضایی» از دادگاه صادرکننده حکم به دادگاه محل اقامت زوج وجود دارد.
اگر مرد اموالی نداشته باشد، آیا باز هم جلب می شود؟
بله، در صورتی که مرد اموالی برای توقیف نداشته باشد و توانایی پرداخت یکجای مهریه را نیز نداشته باشد، اما دادخواست اعسار او نیز پذیرفته نشده باشد یا به موقع ارائه نگردد، برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، قابل جلب و بازداشت است. حبس او تا زمان پرداخت مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه) یا اثبات اعسار و تقسیط ادامه خواهد داشت.
چند بار می توان برگه جلب مهریه را تمدید کرد؟
برگه فیزیکی جلب مهریه را می توان به دفعات نامحدود تمدید کرد. تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت نشده باشد، یا زوجه از حق خود گذشت نکرده باشد، یا اعسار زوج پذیرفته شده و اقساط به طور منظم پرداخت گردد، زوجه می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام، نسبت به تمدید برگه جلب اقدام نماید.
آیا کپی حکم جلب اعتبار دارد؟
خیر، برای اجرای حکم جلب، لازم است که «اصل برگه جلب» که توسط مقام قضایی مهر و امضا شده است، به ضابطان قضایی ارائه شود. کپی حکم جلب فاقد اعتبار قانونی برای بازداشت زوج است.
نتیجه گیری: جمع بندی و توصیه نهایی
اعتبار حکم جلب مهریه، موضوعی با ابعاد حقوقی و اجرایی خاص است که درک صحیح آن برای تمامی ذی نفعان ضروری است. به طور خلاصه، در حالی که ماهیت و دستور قضایی جلب مهریه تا زمان وصول دین یا لغو قانونی، دارای اعتبار باقی می ماند، برگه های فیزیکی جلب دارای مهلت اعتبار مشخصی هستند که نیازمند تمدید دوره ای از سوی زوجه یا وکیل اوست. این تمایز حیاتی، بسیاری از ابهامات پیرامون «مدت زمان اعتبار حکم جلب مهریه» را روشن می سازد.
مراحل قانونی مطالبه مهریه، از ثبت دادخواست و صدور اجراییه گرفته تا درخواست و اجرای حکم جلب، فرآیندی پیچیده است که هر گام آن مستلزم رعایت دقیق قوانین و رویه های قضایی است. عواملی نظیر قانون ۱۱۰ سکه، امکان اثبات اعسار از سوی زوج، و محدودیت های زمانی و مکانی اجرای حکم، همگی بر سرنوشت پرونده تأثیرگذارند.
با توجه به ظرایف و پیچیدگی های حقوقی موجود، اکیداً توصیه می شود که هر دو طرف دعوا، به ویژه زوجه که به دنبال احقاق حق خود است، از همان ابتدا با یک وکیل متخصص خانواده و مجرب مشاوره نموده و پرونده را از طریق ایشان پیگیری نمایند. تجربه و تخصص وکیل می تواند نقش کلیدی در تسریع فرآیند، جلوگیری از اشتباهات احتمالی، و دستیابی به بهترین نتیجه ممکن را ایفا کند و مانع از صرف زمان و هزینه اضافی گردد.
